Đau lưng cơ năng là tình trạng thường gặp, ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống và sinh hoạt. Ngoài việc dùng thuốc điều trị theo bác sĩ, các động tác tập luyện cũng giúp người bị đau lưng khống chế cơn đau và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Đau lưng cơ năng thường xảy ra ở một nhóm cơ nhất định như lưng, cổ hoặc vai bị lực tác động mạnh dẫn đến tổn thương và hình thành nên các cơn đau co thắt. Ngoài ra, với một số trường hợp bị bong gân, giãn dây chằng cũng khiến xuất hiện những cơn đau nhưng ở mức độ nhẹ.
Người bị đau lưng cơ năng xuất hiện các cơn đau nhức dữ dội từ đốt sống lưng cho đến xương cụt. Cơn đau sẽ có dấu hiệu tăng lên khi người bệnh vận động hoặc cố sức làm việc. Cơn đau ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động của người bệnh khiến bạn cảm thấy rất khó chịu ngay cả khi đang nằm hoặc đứng. Càng khi vận động hay thay đổi tư thế khiến vùng tổn thương trở nên nghiêm trọng và cơn đau xuất hiện nhiều hơn. Ngay cả khi người bệnh nằm nghỉ, cơn đau lưng vẫn không thuyên giảm.
Các động tác hỗ trợ trị đau lưng cơ năng.
Nguyên nhân gây đau lưng cơ năng
Bệnh đau lưng cơ năng thường do rất nhiều những nguyên nhân khác nhau gây nên, tuy nhiên phổ biến nhất là:
Người thường xuyên phải mang vác nặng nhưng sai tư thế khiến cho đoạn thắt lưng bị đau, có nhiều khả năng do co cứng cơ, giãn dây chằng hoặc bong gân.
Đau lưng cơ năng do thói quen đứng hoặc ngồi quá lâu trong một tư thế thường gặp phải ở một số đối tượng cụ thể như nhân viên văn phòng, phi công, lái xe, thợ may, người có thói quen chơi game… người đi giày cao gót sẽ khiến cho phần cơ lưng phải gồng lên quá sức, nhất là trong tư thế cơ co rút hoặc quá tải sẽ gây ra đau.
Nằm ngủ sai tư thế, ở trong không gian gò bó không thoải mái, chiếc đệm dùng quá lâu bị lún, đầu gối co cao… khiến cơ phải gồng và dây chằng giãn quá mức.
Khi bị căng thẳng, stress sẽ kèm theo triệu chứng đau thắt lưng cơ năng, hoặc những người hay lo lắng, buồn phiền, căng thẳng quá mức cũng có triệu chứng này.
Thời tiết thay đổi thất thường, người làm việc ở trong điều hòa, môi trường lạnh, người làm ở nhà đông đá bảo quản thực phẩm, thợ lặn… cũng xảy ra hiện tượng thắt lưng bị co hoặc cơ vai gáy chịu áp lực vì lạnh.
Trong những ngày đầu bị cảm cúm, vì tiết đoạn thần kinh tại hạch giao cảm hoạt động nhằm ứng phó với tác nhân gây ra bệnh nên cũng gây ra đau.
Phụ nữ đang trong giai đoạn mang thai, hoặc đến kỳ đèn đỏ bị đau cơ năng ở vùng lưng do quá trình sinh lý diễn ra.
Các bài tập tốt cho người bị đau lưng cơ năng
Bên cạnh việc sử dụng thuốc để điều trị theo đơn thốc của bác sĩ, người bệnh cũng sẽ được bác sĩ hướng dẫn tập luyện các bài tập vật lý trị liệu giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh và giảm đau nhanh chóng. Một số bài tập mà người bị đau lưng nên tăng cường luyện tập:
Bài tập: Đá chân thẳng
Người bệnh nằm thẳng, đá chân trái lên không quá cao cũng không quá thấp, khoảng 1 góc 45 độ. Giữ nguyên tư thế chân như vậy trong khoảng vài giây sau đó thực hiện tương tự với chân phải. Với bài tập này, mỗi ngày bạn nên tập 3 lần, mỗi lần từ 10-15 nhịp.
Bài tập đá chân thẳng rất tốt cho người bệnh đau lưng. Nếu bệnh để lâu các cơn đau sẽ lan xuống chân gây khó khăn trong việc di chuyển đi lại, do vậy người bệnh nên chăm chỉ luyện tập phương pháp này hàng ngày để cải thiện tình trạng bệnh.
Bài tập: Co chân
Bệnh nhân nằm thẳng, sau đó co đầu gối chân phải ép sát bụng ở mức tối đa, tay giữ đầu gối để khoảng vài giây rồi đổi sang chân trái, mỗi động tác làm từ 15-20 lần. Sau đó co cả 2 đầu gối ép sát bụng, 2 tay giữ đầu gối, thực hiện động tác này khoảng 10 lần. Bạn nên chăm chỉ tập hàng ngày vào lúc sáng, tối sẽ mang lại hiệu quả.
Mục đích của bài tập vật lý trị liệu đau lưng này là kéo giãn phần xương cột sống. Bằng những động tác đơn giản sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh, đ.ánh bay cảm giác tê nhức, đau lưng…
Bài tập: Ép khung xương
Người bệnh trong tư thế nằm thẳng trên sàn, co 2 bàn chân lên, gập đầu gối, cố gắng ấn phần thắt lưng xuống sàn, gồng bụng, giữ nguyên tư thế này cho đến khi cảm thấy mỏi thì thả lỏng cơ thể và sau đó làm lại tương tự. Thực hiện 15-20 động tác cho mỗi lần tập luyện. Bài tập đơn giản này giúp cho cơ vùng lưng mạnh nhằm giữ vững phần cột sống được tốt hơn.
Bài tập 4: Cong lưng và thả lỏng
Quỳ 2 gối xuống nền và chống tay xuống đất. Cong lưng lên như tư thế con mèo, giữ yên như vậy trong khoảng 10 giây sau đó thả lỏng cơ thể. Thực hiện lặp lại động tác này khoảng 10 lần trong 1 bài tập.
Lưu ý: Các bài tập trị đau lưng tại nhà vừa an toàn, vừa mang lại hiệu quả cho bệnh nhân. Tuy nhiên, điều trị bằng phương pháp này đòi hỏi người bệnh cần kiên trì thực hiện trong một thời gian dài để có được kết quả như mong muốn. Ngoài ra, để có thể thực hiện đúng các động tác và tránh những nguy hiểm có thể xảy ra, trong quá trình tập tại nhà người bệnh cần có những kỹ thuật viên có chuyên môn theo dõi và hướng dẫn.
Nguyên nhân gây đau lưng và cách điều trị
Đau lưng là bệnh thường hay gặp. Nghiên cứu chỉ ra hầu như mỗi người đều bị đau lưng ít nhất một lần trong đời.
Nguyên nhân gây đau lưng
Bác sĩ Huynh Wynn Trần – Tổ chức y khoa VietMD, cho biết đau lưng có thể do nhiều lý do, cấu trúc vùng lưng là cấu trúc phức tạp, không đối xứng, là nơi có nhiều khớp xương, cơ bắp, dây thần kinh cột sống, dây chằng. Vùng lưng cũng là nơi chứa các dây thần kinh nhánh, các mạch m.áu quan trọng kiểm soát toàn bộ hoạt động của phần dưới cơ thể. Tổn thương đến một trong những vùng này đều có thể gây ra đau lưng.
Ngoài ra, đau lưng cũng do cân nặng đang trở thành nguyên nhân phổ biến, do áp lực ép trực tiếp lên cột sống lưng từ thân trên. Mỹ là nước có đến 70% bệnh nhân thừa cân và 42% béo phì, đều dễ dẫn đến đau lưng.
Giãn hay tổn thương dây chằng hay cơ bắp là một trong lý do thường gặp của đau lưng. Tư thế sai, khiêng đồ nặng, kéo vật nặng, có thể khiến vùng dây chằng và cơ bắp bị giãn. Đau lưng kiểu này có triệu chứng đau nhức buốt, thường phục hồi nhanh với nghỉ ngơi, uống thuốc giảm đau, giảm viêm và tập thể dục nhẹ.
Thoát vị đĩa đệm là lý do khác thường gây đau lưng ở người lớn t.uổi. Giữa những đốt sống lưng, chúng ta có các “đĩa đệm” làm từ sụn cứng, bên trong có chứa chất dịch đặc, có tác dụng giảm sóc và hấp thụ lực. Khi chúng ta lớn t.uổi và do áp lực của trọng lượng cơ thể ép lên theo thời gian, phần đĩa này bị xẹp xuống, khô đi, khiến cho phần đĩa này có thể bị lệch ra ngoài, ép vào dây thần kinh cột sống hay các nhánh thần kinh khiến cho đau lưng kèm theo cảm giác tê tê, và thỉnh thoảng yếu vùng chân bên dưới.
Rất nhiều người bị đau lưng ít nhất một lần trong đời. Ảnh minh họa
Gai cột sống tạo ra từ sự hình thành của các xương thừa xung quanh đốt xương sống, các “gai” này có thể ép vào dây thần kinh khiến bệnh nhân bị đau lưng kèm theo cảm giác tê nhức hay yếu vùng chân. Cả gai cột sống và thoát vị đĩa đệm đều có điểm chung là có phần thừa nhô ra từ cột sống ép vào dây thần kinh. Vì vậy, tập vật lý trị liệu là một trong những cách tốt nhất để chữa đau loại này vì tập trị liệu giúp cho cơ thể và dây thần kinh quen với vùng bị ép, tăng khả năng vận động, và làm mạnh các cơ bắp. Gai cột sống và thoát vị đĩa đệm thường xảy ra do thoái hóa khớp xương cột sống.
Thoái hóa khớp sống lưng là một lý do khác dẫn đến đau lưng. Thoái hóa khớp do phần sụn chèn giữa các đốt sống lưng bị mòn, dẫn đến xương bị ép trực tiếp gây ra cơn đau. Thường đau loại này sẽ giảm khi bệnh nhân nằm xuống, do giảm áp lực trực tiếp lên đốt sống lưng.
Loãng xương và yếu xương cũng là một lý do khiến lưng bị đau do phần xương yếu có thể giòn và mỏng dẫn đến dễ vỡ do lực ép. Đa số các gãy xương cột sống ép (vertebral compression fracture) đều liên quan đến loãng xương. Vì vậy, chữa loãng xương là điều quan trọng để chữa đau lưng trong trường hợp này.
Các lý do khác dẫn đến đau lưng như n.hiễm t.rùng vùng cột sống hay vùng chậu, chấn thương, tai nạn, hay ung thư di căn đến xương. Chữa trị đau lưng loại này cần tìm ra lý do chính và chữa tận gốc.
Chữa đau lưng
Theo bác sĩ Wynn, phần lớn đau lưng sẽ tự khỏi khi bệnh nhân nghỉ ngơi và hạn chế vận động. Đa số bệnh nhân sẽ bớt đau với các thuốc giảm đau mua ở hiệu thuốc không cần toa như Ibuprofen, Naproxen (NSAID), hay Tylenol. Tuy nhiên, thuốc NSAID thường có tác dụng phư như đau bao tử hay tổn thương thận.
Tập vật lý trị liệu là một trong những cách hiệu quả nhất để chữa đau lưng. Bệnh nhân nên bắt đầu tập nhẹ trong khả năng của mình, ngưng ngay khi đau, sau đó tập tiếp. Bệnh nhân có thể uống thuốc giảm đau trước khi tập để bớt đau khi tập. Ngay khi đã bớt đau lưng hay hết hẳn, bệnh nhân vẫn nên tiếp tục tập ở nhà để tăng cường các cơ bắp vùng lưng.
Phẫu thuật là cách cuối cùng chữa đau lưng nếu thuốc, thay đổi lối sống, tập vật lý trị liệu vẫn không làm bớt đau. Phẫu thuật sẽ hiệu quả nếu có lý do khiến đau lưng rõ ràng trên hình ảnh, ví dụ như bệnh nhân bị chèn ép rễ dây thần kinh ở L4-L5 thì việc phẫu thuật giảm áp lực ở vùng này có thể chữa đau lưng.
BS Wynn nhấn mạnh, việc chữa đau lưng tốt nhất là tìm ra lý do chính để chữa như sửa tư thế, giảm cân, hay các bệnh lý gây đau lưng. Tập thể dục và ăn uống cân bằng là cách tốt để ngăn ngừa đau lưng.
