Ung thư da là một trong các bệnh ung thư thường gặp, dễ chẩn đoán bằng mắt thường, có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm.
Theo GS.TS Nguyễn Bá Đức, nguyên Giám đốc Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), ung thư da được xếp vào nhóm bệnh ung thư có thể phát hiện sớm, dễ chẩn đoán bằng mắt thường.
Để phát hiện sớm, mọi người có thể tự quan sát toàn bộ da cơ thể, đặc biệt là các vùng da hở, tốt nhất là sau mỗi lần tắm.
Theo GS Đức, những biểu hiện của ung thư da có thể là: vết loét dai dẳng, thỉnh thoảng ra m.áu, nổi cục có thể ở vùng da bị sừng hóa do ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời hoặc do tia xạ, hoặc ở một vết sẹo, hoặc đường rò, hay đơn giản chỉ là một vết đốm đỏ nhạt kéo dài dai dẳng với xước trợt nhẹ.
Một loại ung thư da là ung thư hắc tố rất hay liên quan đến các nốt ruồi. Cần lưu ý các dấu hiệu như: thay đổi về màu sắc, kích thước, hình dạng, đường viền, bề mặt các nốt ruồi hoặc có cảm giác ngứa, ra m.áu hoặc chảy nước vàng ở nốt ruồi.
Để phát hiện sớm bệnh ung thư da, mọi người nên đi khám định kỳ 3 năm một lần ở độ t.uổi 30 – 39 và khám hàng năm sau t.uổi 40.
Những người có nguy cơ cao là t.iền sử gia đình có người thân bị ung thư da, bị những bệnh da có nguy chuyển thành ung thư hoặc những người thường xuyên tiếp với ánh nắng mặt trời cần đi khám đều đặn.
Nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh ung thư da:
– Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh ung thư da là tiếp xúc quá nhiều với tia tử ngoại khiến cấu trúc da bị phá hủy. Chính vì vậy, những người ra nắng nhiều lần hay trong thời gian dài đều có khả năng bị ung thư da, đặc biệt nếu da không được che phủ hay bôi kem chống nắng.
– Có t.iền sử bị cháy nắng, có mụn nước hay phồng rộp da khi còn nhỏ hay lúc t.uổi vị thành niên sẽ làm tăng nguy cơ bị ung thư da khi trưởng thành.
– Màu da: Bất cứ người màu da nào cũng có thể bị ung thư da. Tuy nhiên ở những người da trắng, có ít sắc tố melanin bảo vệ da thì nguy cơ ung thư da cao hơn người có làn da sẫm màu.
– Nốt ruồi: Người có nhiều nốt ruồi hay có các nốt ruồi bất thường dễ mắc ung thư da hơn. Những nốt ruồi bất thường, to hơn bình thường này dễ tiến triển thành ung thư. Bạn cần quan sát kỹ những vị trí này trên cơ thể xem chúng có thay đổi về hình thái không.
– Lớn t.uổi: Nguy cơ ung thư da tăng theo t.uổi tác, chủ yếu là do ung thư da phát triển chậm. Các thay đổi ở da ung thư trong thời thơ ấu hay t.uổi niên thiếu có thể không trở nên rõ ràng cho đến t.uổi trung niên.
– Sử dụng công nghệ, hóa chất làm trắng da cấp tốc, không an toàn: Phương pháp này mang đến một làn da trắng mịn cho các chị em phụ nữ trong thời gian ngắn nhưng nó có thể gây đột biến tế bào, gây ung thư da.
– T.iền sử cá nhân bị ung thư da: Một khi bạn đã bị ung thư da, bạn vẫn có thể bị lại bất cứ lúc nào, do đó bạn không nên chủ quan.
– Suy yếu hệ miễn dịch: Người bị suy giảm miễn dịch sẽ dễ tăng nguy cơ bị ung thư da. Ví dụ như bệnh nhân HIV/AIDS và những bệnh nhân cấy ghép tạng phải dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép.
– Tiếp xúc với tia xạ: Những người tiếp xúc nhiều với tia xạ sẽ làm tăng nguy cơ ung thư da, đặc biệt là loại ung thư tế bào đáy.
– Tiếp xúc với các hóa chất độc hại như arsenic có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư da.
– Những vùng da bị tổn thương: Những vùng da từng bị tổn thương do bỏng, tai nạn hay vùng da bị viêm nhiễm lâu ngày có nguy cơ bị ung thư cao.
– Điều kiện môi trường sống: Những người sống ở khu vực có tia tử ngoại bức xạ cao thì nguy cơ ung thư da lớn.
– Di truyền: Trong một gia đình có bố mẹ bị mắc bệnh ung thư da thì khả năng người con bị mắc ung thư da cao hơn so với các gia đình có bố mẹ không bị mắc ung thư da.
Làm gì để phòng ung thư da?
– Hạn chế tiếp xúc tối đa với ánh nắng mặt trời trong thời gian 10h sáng đến 4h chiều. Vì đây là thời điểm tia cực tím mặt trời mạnh nhất. Nên dành buổi sáng sớm và chiều tối để thưởng thức các hoạt động ngoài trời yêu thích.
– Sử dụng quần áo che chắn ánh nắng.
– Dùng kem chống nắng có chỉ số SPF ít nhất là 15 và chỉ số PA hợp lý.
– Tránh các loại thuốc làm da nhạy cảm với ánh nắng.
– Thường xuyên kiểm tra định kỳ để nhận ra dấu hiệu bệnh sớm nhất
Nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh ung thư da là tiếp xúc quá nhiều với tia tử ngoại khiến cấu trúc da bị phá hủy. Chính vì vậy, những người ra nắng nhiều lần hay trong thời gian dài đều có khả năng bị ung thư da, đặc biệt nếu da không được che phủ hay bôi kem chống nắng.
Có biểu hiện này bệnh ung thư đã ở giai đoạn muộn
Mỗi loại ung thư lại gây ra những triệu chứng và biến chứng khác nhau, nhưng nhìn chung khi thấy đau là bệnh đa ở giai đoạn cuối. Lý do vì khối u lớn chèn ép vào các bộ phận.
Theo GS.TS Nguyễn Bá Đức, nguyên Giám đốc Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), sàng lọc, phát hiện sớm ung thư là quá trình tìm kiếm những dấu hiệu sớm của bệnh trên những người bề ngoài khỏe mạnh, chưa hề có triệu chứng của bệnh. Việc sàng lọc sẽ giúp tăng tỷ lệ chữa khỏi và giảm tỷ lệ t.ử v.ong.
Khả năng phát hiện sớm ung thư phụ thuộc vào từng bệnh ung thư. Không phải tất cả các bệnh ung thư đều có thể phát hiện được sớm. Một số ung thư có thời gian tiềm ẩn khá dài trong khi một số lại phát triển rất nhanh, khi phát hiện được thì đã ở giai đoạn muộn.
Những bệnh ung thư có thể phát hiện được sớm thường là phát sinh ở những vị trí, cơ quan dễ tiếp cận bằng những phương tiện chẩn đoán như ung thư vú, cổ tử cung, tuyến giáp, da, tuyến t.iền liệt, đại-trực tràng… Đối với các ung thư ở sâu, các xét nghiệm hiện nay chưa đủ khả năng phát hiện khi khối u còn rất nhỏ.
Ung thư là bệnh có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Cho đến nay kết quả điều trị ung thư phụ thuộc chủ yếu vào việc phát hiện bệnh ở giai đoạn nào. Ở giai đoạn sớm thì có thẻ chữa khỏi hoàn toàn nhiều loại bệnh ung thư. Ngược lại, ở các giai đoạn muộn, điều trị vừa tốn kém vừa ít hiệu quả, chủ yếu chỉ có thể kéo dài và giảm nhẹ triệu chứng. Vì vậy, phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm là vô cùng quan trọng là cơ hội may mắn cho bất cứ ai để chữa khỏi bệnh, TS Đức cho biết.
Các bệnh ung thư khó phát hiện sớm gồm ung thư dạ dày, gan, phổi, buồng trứng và ung thư xương.
Theo TS Đức, đối với bệnh ung thư, thấy đau là đã ở giai đoạn muộn của bệnh.
Mỗi loại ung thư lại gây ra những triệu chứng và biến chứng khác nhau, nhưng nhìn chung ở giai đoạn cuối các tế bào ung thư phát triển với số lượng không thể kiểm soát và di căn tới các bộ phận khác của cơ thể. Do đó người bệnh đều bị những cơn đau liên tục dày vò do khối u lớn chèn ép vào các bộ phận, từ đó dễ dẫn tới sự thay đổi trong tâm lý người bệnh.
Chẳng hạn với bệnh ung thư phổi, ở giai đoạn sớm bệnh phát triển âm thầm, triệu chứng nghèo nàn hoặc không có triệu chứng. Ở giai đoạn tiến triển, triệu chứng của bệnh đa dạng hơn tùy theo vị trí u, mức độ lan rộng của tổn thương. Người bệnh có thể thấy đau ngực, đau dai dẳng, cố định một vị trí hoặc thấy khó thở khi khối u to, chèn ép, bít tắc đường thở… Ngoài ra, còn một loạt các triệu chứng khác khi khối u chèn vào trung thất, thực quản, thần kinh giao cảm cổ, ống ngực chủ…
Người bệnh ung thư đa phần phát hiện ở giai đoạn muộn nên chữa trị gặp nhiều khó khăn, hiệu quả thường không tối ưu.
9 dấu hiệu cảnh báo ung thư
– Vết loét lâu liền
– Ho dai dẳng, tức ngực, điều trị không đỡ
– Chậm tiêu, khó nuốt
– Thay đổi thói quen bài tiết phân, nước tiểu
– Có khối u ở vú hay ở trên cơ thể
– Hạch bạch huyết to không bình thường
– Ra m.áu, dịch ra bất thường ở â.m đ.ạo
– Ù tai, nhìn đôi
– Gầy sút, thiếu m.áu không rõ nguyên nhân.
